پارکینسون نوعی اختلال عصبی است که مهم ترین علامت آن ارتعاش دست و پا در حالت استراحت و کند شدن حرکات بدن است. بیماری پارکینسون یک اختلال حرکتی مزمن است، به این معنی که با گذشت زمان علائم آن ادامه پیدا کرده و بدتر می شوند. بنابراین این مقاله از ورزش بلاگ می خواهیم ورزش های مناسب بیماری پارکینسون را معرفی کنیم.
ورزش برای جلوگیری از پارکینسون بسیار مفید است. اما این بیماران باید با توجه به شرایط جسمی خود، نوع ورزش مناسب را انتخاب کنند. در صورت ابتلا به بیماری پارکینسون، مهمترین تاثیر ورزش، محافظت از عصب است. زیرا این بیماری در عملکرد نورون های مغز که حرکت بدن را کنترل می کنند تداخل ایجاد می کند اما ورزش می تواند با تغییر روند بیماری پارکینسون، پیشرفت علائم را کاهش دهد.
علت این بیماری نامعلوم است و در حال حاضر درمانی برای آن وجود ندارد. روش های درمان بیماری پارکینسون مانند دارو و فیزیوتراپی تنها برای کنترل علائم بیماری کاربرد دارند. پارکینسون موجب نقص عملکرد و مرگ سلول های عصبی در مغز به نام نورون ها می شود. برخی از این نورون های در حال مرگ دوپامین تولید می کنند، این ماده ی شیمیایی، پیام هایی را به بخشی از مغز که مسئول کنترل و هماهنگی حرکات است می فرستد. با پیشرفت بیماری پارکینسون میزان دوپامین تولید شده در مغز کاهش می یابد و باعث شده تا فرد نتواند حرکات عادی خود را کنترل کند.
علائم اولیه پارکینسون
علائم بیماری ابتدا در یک سمت بدن ایجاد شده و به تدریج و با پیشرفت بیماری در دو طرف بدن علائم بیماری ظاهر می شود. برخی از علائم شایع تر بین مبتلایان به پارکینسون به شرح زیر است :
- آرام شدن حرکات بدن، فرد به زمان بیشتری نیاز دارد تا امور خود را انجام دهد. همچنین عدم هماهنگی هم وجود دارد.
- رعشه درحال استراحت، ابتدا لرزش از یک دست شروع می شود. ممکن است رعشه از یک پا یا یک طرف بدن شروع شود. معمولا رعشه در صورت یا فک کمتر رایج است. با این حال، لرزش شدید در بسیاری از بیماران همیشگی نیست.
- خشک شدن یا سفتی و گرفتگی عضلات، در این حالت انجام امور روزمره با مشکلاتی روبرو می شود. مانند بلند شدن از روی صندلی، درازکشیدن، حرکت صحیح انگشتان.
- طرز ایستادن و تعادل، ممکن است هنگام ایستادن دچار عدم ثبات یا اختلال در تعادل و هماهنگی شوند.
- تمایل به خم شدن
- سرازیر شدن آب از دهان
- حرکات غیر‌ارادی
- اختلال عملکرد جنسی
- مشکل در صحبت کردن، فرد مبتلا صدای ملایمی دارد و کلمات به صورت تند یا آهسته بیان می‌شوند.
- نارسایی بلع
علت بیماری پارکینسون
- پارکینسون اغلب در افراد میانسال و سالمند رخ می دهد (اگرچه احتمال ابتلا افراد جوان نیز وجود دارد) ممکن است علائم بیماری با عوارض دوران سالمندی اشتباه گرفته شوند که این امر سبب تاخیر در کنترل و درمان بیماری می شود.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی ابتلا به پارکینسون
- جنسیت (این بیماری در مردان شیوع بالاتری دارد)
- وارد شدن ضربه به سر در گذشته
- آسیب مغزی
- قرار گرفتن در معرض آلاینده ها مانند آفت کش ها، حشره کش ها و آلودگی هوا
- استرس و تنش های روحی طولانی مدت
- رژیم های غذایی حاوی مقادیر بالای چربی‌های اشباع نشده
- کمبود اسیدفولیک، ویتامین D و B12 در رژیم غذایی
- بیماری هایی مانند دیابت
چون علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده است بیماری پارکینسون درحال حاضر قابل پیشگیری نمی باشد. در صورتی که دو یا بیش از دو مشخصه اصلی این بیماری در فردی وجود داشته باشد تشخیص پارکینسون قطعی به نظر می رسد. بررسی های طبی و اسکن مغز نیز برای اطمینان از عدم وجود بیماری های دیگر و تشخیص آن از سایر مشکلات انجام می گیرد.
درمان بیماری پارکینسون با ورزش
متاسفانه درمان قطعی برای پارکینسون وجود ندارد اما می توان با روش هایی به کنترل علائم و جلوگیری از تشدید عوارض بیماری کمک کرد. همانطور که گفته شد پارکینسون عوارض جسمی و حرکتی زیادی برای این بیماران ایجاد می کند ، از این رو روش های توانبخشی از جمله فیزیوتراپی و کاردرمانی در کنار ورزش های اصلاحی می تواند برای درمان بیماری پارکینسون تاثیر زیادی داشته باشد.
استفاده از هر تمرین ورزشی برای افراد مبتلا به پارکینسون مناسب نیست. نوع ورزش به علائم و شدت بیماری بستگی دارد. برای افراد کم تحرک، انجام حرکات ساده کافی است اما افرادی که فعال هستند می توانند فعالیت های منظم و شدیدی داشته باشند. بسیاری از تمرین ها به حفظ و بهبود تحرک، انعطاف پذیری و تعادل، کاهش عوارض کم تحرکی مانند افسردگی یا یبوست کمک می کند.
ورزش برای مبتلایان به پارکینسون
طبق تحقیقات افراد بیماری که حداقل 2 تا 3 ساعت در هفته ورزش انجام می دهند در مقایسه با افراد دیگر زندگی بهتری دارند. برای اطمینان از کنترل علائم بیماری پارکینسون، برنامه ورزشی باید شامل موارد زیر باشد: تمرینات مقاومتی یا تقویتی مثل بلند کردن وزنه ها، استفاده از دستگاه های سالن بدنسازی، استفاده از وزن بدن برای مقاومت یا حتی استفاده از وسایل متداول مثل یک بطری پر از شن و ماسه.
- فعالیت هوازی راه رفتن، دویدن، شنا، رقص، ایروبیک در آب، دوچرخه سواری و پیاده روی برای پارکینسون مفید است.
- تمرینات انعطاف پذیری یا کششی
- ورزش در آب و استخر، یک ورزش ایمن برای بهبود تعادل و قدرت در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون است. حتی ایستادن در استخر نیز به تقویت عضلات ضعیف کمک کرده و تعادل و وضعیت بدن را بهبود می بخشد.
برای تقویت عضلات پا مقاله روبرو را بخوانید : ورزش برای تقویت عضلات پا در خانه
- انجام تمرینات قدرتی و انعطاف پذیری در حالت نشسته هم به تناسب اندام کمک می کند و هم دامنه حرکات را بهبود می بخشد. به علاوه افرادی که در حرکت کردن محدودیت دارند به راحتی می توانند این تمرینات را در خانه انجام دهند. مثلا :
- روی یک صندلی بنشینید و یک پا را روی صندلی دیگری مقابل خود قرار دهید.
- سپس انگشتان پا را به سمت بالا نگه داشته و زانو را صاف کنید.
- به آرامی از کمر خم شوید و انگشتان پا را با دست بگیرید.
- بدون وارد کردن فشاری روی زانو ها، تا جای ممکن پایین بروید.
- این حرکات را روی پای دیگر تکرار کنید.
با انجام ورزش های موجود در مقاله روبرو تنگی کانال نخاع را درمان کنید : درمان تنگی کانال نخاعی کمر با ورزش
- تای چی، ایروبیک و پارکینسون
یوگا و پارکینسون
- تاثیر یوگا و پیلاتس، در کاهش لرزش ها و بهبود تعادل بیمار به اثبات رسیده است. یوگا یکی از مفیدترین درمان های مکمل پارکینسون است که به افزایش انعطاف پذیری، بهبود وضعیت اندامی، شل شدن عضلات، تسکین عضلات دردناک و ارتقاء اعتماد به نفس بیمار کمک می کند و به این ترتیب کیفیت زندگی بیمار را ارتقاء می بخشد.
در مقاله روبرو راه های رفع گرفتگی عضلات را معرفی کرده ایم : درمان گرفتگی عضلات
راه های درمان پارکینسون
- تمرینات کراس نیز کمک کننده هستند. مثلا یک دست بالا، یک دست پایین، یک پا جلو و یک پا عقب. در این تمرینات بیمار حتما باید حرکات را با دقت و به صورت ریتمیک انجام دهد. حرکات چرخش تنه نسبت به اندام ها و برعکس نیز مفید است. در بیمارانی که توانایی ایستادن ندارند این تمرین را می توانند در وضعیت نشسته انجام دهند؛ یعنی روی صندلی بنشینند و دست ها را بالا گرفته و به طرفین بچرخند و یا دست چپ را به پای راست و بالعکس برسانند.
- آهسته راه رفتن روی تردمیل
- وزنه برداری
- بوکس نوعی ورزش ترکیبی از فعالیت هوازی، تمرینات قدرتی و حرکات تعادلی است. به علاوه، یک تمرین ذهنی نیز هست که برای بیماران پارکینسون مفید است.
- ورزش هایی مانند بدمینتون، تنیس روی میز
در مقاله روبرو در مورد ورزش های هوازی بیشتر بخوانید : تمرینات هوازی بدنسازی
بیمار پارکینسونی حتما باید روزانه 30 تا 40 دقیقه راه رفتن در فضای باز و خارج از منزل را داشته باشد. یکی از روش های کنترل لرزش بیماران پارکینسونی این است که یک لیوان آب به بیمار داده شود و از او خواسته شود تا لرزش دستش را کنترل کند و از ریختن آب جلوگیری کند.
قبل از شروع هر ورزشی باید با یک فیزیوتراپیست مشورت کنید. تا بتوانید بهترین تمرینات ورزشی را متناسب با شرایط بدنی خود انتخاب کنید. فیزیوتراپی در منزل در بیماران مبتلا به پارکینسون که دچار عوارض زیادی شده اند بسیار موثر و مفید است.
نکات ورزشی برای بیماران پارکینسون
اگر دچار پارکینسون هستید، حتما قبل و حین ورزش کردن به توصیه های زیر توجه کنید:
- قبل از ورزش کردن، گرم کردن بدن و پس از اتمام ورزش، بدن را سرد کنید.
- اگر می خواهید 30 دقیقه ورزش کنید، با 10 دقیقه شروع کنید و مدت تمرین را به تدریج افزایش دهید.
- عضلات صورت، فک و همچنین صدای خود را تمرین دهید، آواز بخوانید یا کتابی را با صدای بلند بخوانید. غذا را محکم بجوید.
- در یک محیط مناسب با نور مناسب ورزش کنید. دمپایی لغزنده نپوشید، مراقب باشید که پایتان به جایی گیر نکند.
- اگر در حفظ تعادل مشکل دارید، نزدیک به نرده یا میله ورزش کنید. اگر نمی توانید بایستید یا بلند شوید، به جای ورزش کردن روی زمین یا تشک ورزشی روی تخت تمرینات را انجام دهید.
برای سرد کردن بدن تمرینات موجود در مقاله روبرو را انجام دهید : سرد کردن بدن بعد از ورزش
- هر زمان احساس دردی کردید، بلافاصله تمرین را متوقف کنید.
- فعالیتی را که دوست دارید، انتخاب کرده و آن را ادامه دهید.
- تمرینات ورزشی که توسط فیزیوتراپیست تجویز می شود می تواند به کاهش مشکلات و عوارض حرکتی ایجاد شده کمک زیادی کند.
- گفتار درمانی نیز برای درمان مشکلات مرتبط با تکلم و بلع غذا در این بیماران ضروری است.
- روان درمانی برای درمان و بهبود مشکلات روحی ناشی از بیماری مانند افسردگی و مشکلات مانند عصبی بودن و اختلال می تواند بسیار کمک کننده باشد.
- متخصصان تغذیه مصرف مواد غذایی حاوی نیکوتین مانند فلفل و گوجه فرنگی را در کاهش علائم و کاهش خطر ابتلا به پارکینسون مفید می دانند.
- با رعایت سبک زندگی سالم ، داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش پارکینسون می توان تا حد زیادی ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش داد.
جابجا کردن اشیاء در کف دست
- چرخش اشیائی مانند توپ طبی و توپ گلف در کف دست، اشیاء باید در هر دو جهت ساعتگرد و پادساعتگرد چرخانده شود.
- دست را صاف و ثابت نگه دارید و فقط با انگشت‌ها یک شیء کوچک را از کف دست به سمت نوک انگشتان ببرید و سپس به کف دست برگردانید.
- از هم جدا کردن انگشتان
- دست و انگشت ها را صاف روی میز بگذارید و هر بار یک انگشت را از روی میز بلند کنید.
- با کنار هم قرار دادن انگشت شست و نوک یکی از انگشتان یک دایره درست کنید.
- دست و انگشت ها را صاف روی میز بگذارید، هر انگشت را جداگانه به سمت راست و چپ یا داخل و خارج حرکت دهید.
- حوله یا دستمالی را روی میز قرار دهید و کف دست را صاف روی آن بگذارید. سپس هر بار با یک انگشت حوله را جمع کنید.
- نواختن پیانو یا کیبورد
- خیاطی و بافتنی
- بازی با پیچ و مهره های کوچک
در مقاله روبرو ورزش های مناسب برای سالمندان را بخوانید : ورزش برای سالمندان در خانه
این داروها که مانند مادوپار از خانواده لوودوپا هستند به صورت استنشاقی، خوراکی و تزریقی استفاده می شوند. داروهای دیگری از قبیل مهار کننده های مونو آمین اکسیداز و آنتی کولینرژیک ها هم در رفع علایم بیماری موثرند ولی به دلیل عوارض جانبی نامطلوب کمتر تجویز می شوند.
منبع : سایت پارکینسون
کلید واژه های مرتبط : عاقبت بیماری پارکینسون و تمرینات کاردرمانی در پارکینسون